Ingerencja związana z cięciem konarów lub gałęzi drzew jest szkodliwa i może stanowić przyczynę osłabienia, choroby, a nawet śmierci drzewa. W związku z tym został zawarty odpowiedni zapis w ustawie o ochronie przyrody w art. 87a.2. Prace w obrębie korony drzewa nie mogą prowadzić do usunięcia gałęzi w wymiarze przekraczającym 30% korony, która rozwinęła się w całym okresie rozwoju drzewa, chyba że mają na celu:
1) usunięcie gałęzi obumarłych lub nadłamanych;
2) utrzymywanie uformowanego kształtu korony drzewa;
3) wykonanie specjalistycznego zabiegu w celu przywróceniu statyki drzewa.
Ważną informacją jest, że przyjmujemy, jaką wielkość miałaby korona odpowiedniego gatunku drzewa i od niej można usunąć 30%, z uwzględnieniem punktu 1,2,3 artykułu ustawy, a nie od wielkości korony, która jest w danym momencie, poprzedzającym cięcie. Może to być kłopotliwe, ale można zastosować metodę porównawczą innego, w zbliżonym wieku, drzewa tego samego gatunku, rosnącego w naszym mieście i nie poddawanego wcześniej cieciom pielęgnacyjnym, czyli posiadającemu naturalny pokrój korony.
Jeśli po tak zrobionym porównaniu, w oparciu o naszą wiedzę przyrodniczą lub wiedzę, jak faktycznie wyglądała wielkość korony przyciętego drzewa (idealnie gdy mamy fotografię), stwierdzimy, że zostało naruszone owe 30% zapisane w ustawie, mamy prawo zgłosić w formie pisemnej zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa (załącznik nr 27) do miejscowego wydziału ochrony środowiska.
Urząd poinformuje nas o wszczętym postepowaniu i wynikach jego zakończenia. Może to być decyzja o braku przesłanek naruszenia przepisów ustawy o ochronie przyrody. Można się wówczas odwołać do Samorządowego Kolegium Odwoławczego przy Urzędzie Wojewódzkim, niemniej chcąc podważyć ocenę inspektorów wydziału ochrony środowiska, należy przeciwstawić inną ocenę dendrologiczną, a to może być koszt kilkuset złotych.
Zapobiegając nadużyciom przy wykonywaniu prac wokół drzew, a w szczególności prac ziemnych, ustawodawca zapisał uwarunkowanie w ustawie o ochronie przyrody w art. 87a. 1. Prace ziemne oraz inne prace wykonywane ręcznie, z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych, wykonywane w obrębie korzeni, pnia lub korony drzewa lub w obrębie korzeni lub pędów krzewu, przeprowadza się w sposób najmniej szkodzący drzewom lub krzewom.
Ten mało precyzyjny zapis w praktyce czyni go prawie nieskutecznym. Niemniej warto, pomimo braku kryteriów do których można się odnieść, zgłaszać każde zauważalne i niepokojące sytuacje wokół korzeni (wykopy z widocznymi uszkodzeniami korzeni, składowanie materiałów na bryle korzeniowej) lub uszkodzenia mechaniczne pnia drzewa do wydziału ochrony środowiska (załącznik nr 28).
Sytuacje należy dokumentować fotograficznie, bo o ile na pniu ślady będą długo widoczne o tyle korzenie mogą zostać zasypane i niemożliwe będzie udowodnienie stanu rzeczy.
Urząd informuje nas o wszczęciu postępowania i jego wyniku. Możliwe jest odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, ale jego celowość i skuteczność jest wątpliwa.
Każda najmniejsza interwencja, zainteresowanie sprawą ochrony drzew, może spowodować zminimalizowanie ewentualnych szkód w bliższej lub dalszej perspektywie. Warto zatem pytać, dociekać. Mamy prawo do wiedzy o sprawach publicznych, możemy nie wiedzieć, nie musimy się znać, urzędnik ma obowiązek nam wyjaśnić i podać przepisy prawne w oparciu o które zostały podjęte działania.
• Niedopuszczalne są cięcia pozostawiające odarcia, wyłamania, progi, zawiasy, skaleczenia kalusa,
• Pozostawianie tylca (czopu) wystającego ponad obrączkę,
• Usuwanie zbyt grubych części korony – niestosowanie zasady: kilka małych cięć zamiast jednego, grubego,
• Chcąc ułatwić sobie pracę pracownicy usuwają całe konary razem z jego zdrową częścią, a nie tylko jego część martwą, złamaną, trudno osiągalną,
• Usuwanie starych tylców, wygładzanie starych ran i narośli,
• Usuwanie jednorazowo więcej niż 20% masy asymilacyjnej drzewa (masy żywych gałęzi). Przy drzewach zaniedbanych zabieg można przeprowadzić rozkładając cięcia z odstępstwem co najmniej dwu letnim,
• Wykonywanie cięć w niewłaściwych miejscach bez pozostawienia żywego pędu – gałęzi zabliźniającej,
• Wykonywanie cięć pod nieodpowiednim kątem, „cięcia na płasko” pozostawianie tzw. „stołka”. Są to cięcia naruszające strukturę pozostającego drewna, osłabiające miejsca cięcia lub powodujące zbyt długie gojenie się ran,
• Cięcia niekorzystnie naruszające statykę konara, wywołujące nie występujące wcześniej obciążenia, co prowadzi do skręcania (efekt korby),
• Pozostawianie gałęzi ocierających się, krzyżujących i gałęzi rosnących do wnętrza krony powodujących nadmierne zacienianie,
• Tworzenie form sztucznych z gatunków drzew o intensywnym wzroście, trudno gojących rany lub form płaczących,
• Nieprawidłowo wykonane cięcia powodują nadmierne rozwój tzw. wilków, które są niebezpieczne i szkodliwe dla drzewa (przyklejone do pnia).
Ewa Trzcionka, „Biuletyn Ekologiczny”, nr 3 (2006).
www.polskiklubekologiczny.org